سازمان های مردم نهاد حوزه جوانان در کشور به حال خود رها شده اند

«سازمان های مردم نهاد»، «سمن» و یا همان « NGO» معروف، در تمامی حوزه های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و به صورت فصلی، موضوعی و مناسبتی فعالیت می کنند. برای معتادان خدمت می کنند، در راستای حفظ محیط زیست گام برمی دارند، گاهی سراغ جوانان، ازدواج و بیکاری می روند اما در پایان اثری از آن ها دیده نمی شود. به ویژه این وضعیت ناسرانجام در حوزه سمن های جوانان بیش از پیش دیده می شود.جایگاه سمن های حوزه جوانان در ایران کجاست؟ آیا این نهاد های غیر دولتی در طول عمر چندین ساله خود توانسته اند باری از دوش دولت ها بردارند؟ و آیا این سمن ها توانسته اند در راستای مشکلات متعدد جوانان گام های موثری بردارند؟ سوالاتی که پاسخ به آن ظاهرا بر عهده هیچکس نست! چرا که هیچ سازمان نظارتی تا کنون گزارشی از فعالیت آن ها منتشر نکرده است.
اهدافی که در حد تئوری باقی می مانند
به گزارش وبسایت تخصصی مددکاری اجتماعی ۲۰۱۵ به نقل از روزنامه ابتکار؛ سمن های حوزه جوانان برای انجام فعالیت و ارائه خدمات داوطلبانه در عرصه‌های تربیتی جوانان با مشارکت جوانان و بر اساس مدیریت جوانان با استناد به موضوع ماده صد و دوازده قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی فعالیت می کند. ضرورت تشکیل سمن ها در حوزه جوانان آشنا ساختن آن ها با ویژگی های لازم برای همکاری در یک جامعه کوچک است که در زمینه ای خاص فعالیت می کنند. سمن ها از تشکیل خود اهدافی را دنبال می کنند، اهدافی از پیش طراحی شده که حرکت در مسیر آن و رسیدن به آن‌ها هدف اصلی ایجاد سمن ها بوده است. به گزارش سایت ورزش و جوانان، فراهم ساختن شرایط تجربه زندگی و تقویت روحیه مسوولیت پذیری ، وظیفه شناسی و پیشتازی جوانان در پیشبرد اهداف ملی و آرمانی- فراهم ساختن شرایط مشارکت فعال و موثر جوانان در صحنه های فرهنگی و اجتماعی- توسعه نقش جوانان در سازندگی کشور و استفاده بهینه از منابع انسانی جوانان برای تحقق توسعه فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی کشور- پرورش روح خلاقیت و هدایت قوه ابتکار جوانان در مسیر سازندگی و رفع نیازمندی های اساسی جامعه اسلامی- فراهم ساختن شرایط و امکانات لازم برای بهره گیری از استعداد های فطری و توانایی های انسانی در دوران جوانی- فراهم ساختن زمینه های جامعه پذیری و شیوه های وفاق و سازگاری جوانان با همسالان و محیط اجتماعی در جریان زندگی- فراهم ساختن شرایط مشارکت عمومی در فعالیت های فرهنگی و اجتماعی جوانان از جمله اهداف تاسیس سمن ها دراین حوزه است.
سمن ها روز به روز آب می روند
در ایران آمار دقیقی از تعداد سمن ها در دست نیست و خبرها حاکی از این است که تعداد سمن ها در ایران کمتر از کشورهای آفریقایی است. نکته قابل توجه در ارتباط با سمن ها این است که در کشورهای پیشرفته به ازای هر ۱۰۰ نفر یک سمن وجود دارد که این میزان در ایران به ازای هر ۵۰ نفر است. روزانه خبرهایی از تاسیس سمن های مختلف به گوش می رسد که بیشترین آنها در حوزه آسیب‌های اجتماعی ایجاد شده است. اما درعمل اتفاق مثبتی در این حوزه که بیشترین قربانیان آن جوانان هستند نمی افتد.
فعالیت بدون تخصص
هر سازمان دولتی در کنار فعالیت‌های خود دست به ثبت نهادهای غیر دولتی می‌زند. فعالیت‌هایی که در راستای فعالیت‌های اولیه آن سازمان بوده است. سازمان بهزیستی، سازمان محیط زیست، نیروی انتظامی، سازمان ثبت احوال و بسیاری دیگر از سازمان‌ها و ارگان‌ها از این دسته هستند. مشکلی که کارشناسان بر موضوع سمن‌ها می گیرند، تخصصی نبودن سمن ها است. در کشورهای دیگر و علی‌الخصوص پیشرفته هر سمن در یک حوزه فعالیت می‌کند، فعالیتی تخصصی با اهداف مشخص اما در ایران هر سمن بر خلاف حوزه ثبتی خود دست به فعالیت های گوناگون می زند.
محسن زارعی، کارشناس حوزه جوانان در این‌باره می‌گوید: «یکی از نقاط ضعف سمن‌ها در ایران، تخصصی نبودن آن است. متاسفانه در کشورمان سمن‌ها به طور «موسمی» فعالیت می‌کنند. فعالیت هایی که در یک فصل از سال متوقف می شود و دوباره پس از مدتی ادامه می باید. یکی دیگر از نقاط ضعف های موجود در کشور «مناسبتی بودن» فعالیت های NGO ها است؛ موضوعی پیش می آید و شروع به فعالیت می کنند و دیگر از آن ها خبری نمی شود تا مناسبت بعدی.»
وی با اشاره به اینکه موضوعی بودن فعالیت سمن‌ها از دیگر اشکالات آن‌ها است، می افزاید: «سمن ها گاهی روی موضوع جوانان تمرکز می‌کنند و گاهی روی محیط زیست و سپس سراغ موضوعی دیگر می روند در حالی که این موضوع موجب پراکندگی فعالیت ها می شود و از اهداف اولیه بازمی مانند.»
این کارشناس حوزه جوانان در ارتباط با تاثیرات سمن ها بر جامعه و جوانان می گوید: «اینکه بگوییم سمن ها تاثیر ندارند اصلا صحیح نیست. فعالیت های آن ها در تمامی حوزه تقریبا موفق بوده است. اما چون مرجع واحدی برای اعلام و گزارش فعالیت های خود ندارند، اصلا به چشم نمی آید و قضاوت هایی اشتباهی در این باره صورت می گیرد.»
سمن هایی که تنها یک اسم هستند
هرچند روزانه خبرهایی از تاسیس و یا افتتاح سمن ها به گوش می رسد؛ اما به گفته زارعی این سمن ها مراحل ثبت خود را تا پایان طی نمی کنند و تنها یک اسم از آن ها منتشر می شود. به گزارش مهر در آخرین روزهای فروردین ماه ۹۴، رضا حجتی، مدیرکل دفتر مشارکت های اجتماعی وزارت ورزش و جوانان از وجود تنها ۲۰۰ سمن فعال در سراسر کشور خبر داده بود که به گفته وی این تعداد در گذشته حدود ۸۰۰۰ مورد بود.
زارعی درباره این مساله می گوید:«رشد سمن‌ها به هیچ وجه چشم گیر نبوده است. ما در این زمینه از کشورهای درحال توسعه فاصله داریم. نه تنها سمن های ما تخصصی نیستند بلکه متاسفانه به آن ها آموزش داده نشده و توانمندسازی آنها نادیده گرفته شده است. از شخصی که داوطلبانه برای تاسیس سمنی اقدام می‌کند و به سلیقه خودش فعالیت انجام می دهد چه انتظاری داریم که با استاندارهای سازمانی مطابقت داشته باشد.اگر بعد نظارتی قوی برای سمن ها در نظر گرفته شود و به آن ها آموزش داده شود بسیار تاثیرگذار خواهند بود. »